گفتاری در باب شرق‌شناسی

شرق‌شناسی و شاخه‌های آن همچون ایران‌شناسی، لطمات مادی، معنوی و سیاسی زیادی را بر شرق به‌طور عام و ایران به طور خاص وارد آورده است. به وجود آمدن این رشته که از اهداف سیاسی و مذهبی و استعماری کشورهای غربی سرچشمه می‌گیرد و به عنوان ابزاری توانمند توسط غربیان برای به خصوص تاراج و تسلط بر جهان اسلام، به شدت مورد استفاده قرار گرفته است.

برداشت‌های نادرست و نابه‌جای شرق‌شناسان از بسیاری متون و اصطلاحات بر کسی پوشیده نیست و در موارد متعدد، احکام و مسائل را اشتباه ترجمه کرده و فهمیده‌اند و در نتیجۀ آن تغییر معنا منجر به اشتباه و تغییر حکم و قضاوت شده است. در اکثر موارد نیز در نتیجۀ سوء نیت و غرض ورزی و برای تفرقه انگیزی و در جهت منافع سیاسی و مذهبی صاحبان قدرت بوده است و نگاه غیرعلمی و یا ناشی از جهل و ناآگاهی و تعصب آنان پیامدهای نامطلوبی در پی داشته است.
شرق‌شناسان در اولین گام‌های خود به مطالعه و شناخت زبان‌ها، ادیان، مذاهب، مناطق استراتژیک، آثار باستانی، درآمدهای اساسی و سایر عناصر همت می‌گمارند و امروزه نیز در بسیاری از کشورهای جهان از این دانش استفاده می‌کنند و بودجه‌های سنگینی به مؤسسه‌های دانشگاهی و علمی برای مطالعات شرق‌شناسانه اختصاص می‌یابد.

در عصر ما کشورهای غربی گام را فراتر نهاده‌اند و در ادامۀ همان سیاست‌ها، به تأسیس رشته‌های جدیدی با عناوین نو و جدید همت گماشته‌اند که باز هدف آن‌ها درک و شناخت ژرف از ملت‌های شرقی به منظور بهره‌برداری و استثمار آنه‌است. زیرا کشورهای اروپایی و آمریکا برای رسیدن به اهداف سیاسی و اقتصادی و نابود کردن فرهنگ ملت شرقی به خصوص فرهنگ و تمدن اسلامی باید به شناختن آن‌ها از راه فراگرفتن زبان و آشنا شدن با مظاهر مختلف قومی و فرهنگی آن‌ها بپردازند.