آسیب‌شناسی حجاب

نگاهی تحلیلی به تاریخ فرهنگی زنان جامعه ایران نشان می‌دهد که در طی تاریخ همواره مردم ایران از فرهنگ غنی و استواری در توجه به رعایت پوشش ظاهری و نوع لباس متناسب با فرهنگ خود برخوردار بوده‌اند، به‌نحوی‌که انتخاب نوع پوشاک مناسب و آراسته، منزلت اجتماعی و موازین فرهنگی آنان را نیز نمایان می‌نموده است. ازاین‌رو موضوع حفظ و رعایت پوشش برای زنان و انتخاب پوشاک مناسب، از جمله مؤلفه‌های فرهنگی‌ای شناخته می‌شود که باید هر ملتی بر تحفظ بر آن به‌نحوی‌که ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی خاص آن جامعه را نشان دهد، کوشا باشد.

با توجه به این موضوع، زنان جامعه ایرانی پس از پذیرش دین اسلام به‌عنوان دینی سعادت‌بخش، حجاب و پوشش اسلامی را به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اعتقادی و فرهنگی دین اسلام که صیانت از عفت و شخصیت زن مسلمان را موجب می‌شود، پذیرفتند و در مقابل توطئه‌هایی چون واقعه کشف حجاب در زمان پهلوی اول، تا سرحد جان برای حفظ آن مبارزه کردند. توطئه‌ای که با هدف اجرای از اسلام‌زدایی و جایگزینی ارزش‌های لیبرالیستی در جامعه با مدیریت غرب و با اجرای رضاخان شکل گرفت که از مهم‌ترین جلوه‌های این طرح، پدیده «کشف حجاب» بود. اما حرکت به‌سوی مدرنیته در کنار بروز تحولاتی همچون جهانی شدن فرهنگ و رشد فرهنگ مصرفی، گرایش به مد و نظارت مستمر بر ویژگی‌های ظاهری، این مؤلفه فرهنگی اسلامی-ایرانی را تحت تأثیر قرار داد و این ارزش فرهنگی صورتی یافت که نه‌تنها همگونی و مطابقتی با این فرهنگ غنی نداشت، بلکه موجبات ترویج بی‌حدوحصر مد و فرهنگ غربی و لوازم آن همچون مصرف‌گرایی را ترویج نمود. چنانکه شاهد هستیم بعضی زنان امروزی با استفاده خاص از برخی اقلام مد روز و با توجه افراطی به لباس و قیافه، تصویرهایی شخصی از خویش برمی سازند و هم‌زمان پیام‌هایی درباره کیستی و هویت خود به دیگران ارسال می‌کنند که شایسته زن مسلمان ایرانی نیست. مسئله‌ای که به بهانه استفاده از پوشش‌هایی راحت‌تر از حجاب کامل(چادر) و با آمدن پوشش «مانتو» به چرخه تولید پوشاک کشور، نهادینه شد اما از مسیر درست و مناسب خود منحرف شد و شکل نامتعارف امروزی را پیدا کرد. در حقیقت ترویج استفاده از پوشش‌هایی جایگزین برای حجاب اسلامی چادر، به بهانه‌های مختلفی چون عدم استفاده صحیح و راحت در مکان‌های مختلف از این پوشش، مسیری را برای تغییر این پوشش متعارف آمیخته با فرهنگ اسلامی باز کرد که در نهایت موجب کم‌ارزش شدن و کم‌توجۀ به آن از سوی برخی زنان و دختران ایرانی و فراگیر شدن پوشش‌های نامناسب دیگر شد. وقوع این مسئله علاوه بر تأثیر مدرنیته غرب و رواج فرهنگ مصرف‌گرایی در کشور، از عوامل دیگری نیز برخوردار است که می‌توان این عوامل را از عوامل تشدیدکننده وضعیت نابهنجار موجود تلقی نمود.