مجمع روحانیون مبارز، از انشعاب تا فتنه 88

عصر همان روزی که روح ملکوتی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی به ملکوت اعلی پر کشید، تعدادی از سران و تأثیرگذاران در امور کشور در اندرونی بیت امام جمع شده تا صحت خبری که از ساعاتی پیش دهان به دهان می‌گشت مطلع شوند، آنان به خود این امید را می‌دادند که شاید این خبر شایعه‌ای بیش نباشد ولی …

در میان آنان کسی که بیش‌تر نا آرامی می‌کرد، شیخی عمامه به سر بود که سر بر ستون می‌کوبید و نالۀ امام کو، سر می‌داد. ایرانیان وقتی تصاویر ضبط شدۀ آن شب را از رسانۀ ملی تماشا می‌کردند به واقعیت راستین این مرد پی بردند. از آن زمان که شیخ «مهدی کروبی» سر بر ستون بیت امام می‌کوبید و ندای امام کو سر می‌داد بیش از 20 سال نگذشته بود که وی این بار تیشه برداشته و بر ستون‌های همان انقلابی می‌زد که امام، رهبرش بود و وی بارها برای پیروزیش به زندان افتاده بود.

مهدی کروبی زمانی دبیر کل تشکلی بود که بزرگ‌ترین افتخار خود را حرکت در مسیر امام می‌دانست و بر این قائل بود که اسلام ناب محمدی لباسی است که تنها بر قامت آنان دوخته شده و دیگران را در این لباس سهمی هرچند کوچک نیست.

در بررسی تاریخچۀ مجمع روحانیون مبارز و تأمل در افکار اعضای شاخص و برجستۀ این تشکل روحانی به ابهامات و سؤالاتی سهل و ممتنع برخورد می‌کنیم که پاسخ به آن‌ها از منظری ساده و از جهتی دیگر بسیار مشکل است.

روحانیون مبارز با شعار اسلام ناب محمدی که برگرفته از سخنان گهربار امام امت بود پای به صحنه گذاشت و در انتخابات مجلس سوم با استفاده از همین شعار، رقیب [جامعۀ روحانیت مبارز] را تابع اسلام آمریکایی شمرده و در انتخابات پیروز گشت. سؤال اینجاست که این شعار تا چه اندازه با واقعیت منطبق بوده و تا چه اندازه چپ‌های آن زمان از آن به عنوان حربه‌ای علیه رقیب بهره می‌بردند؟

«ابراهیم اصغرزاده» یکی از چپ‌های دهۀ 60، این‌گونه به سؤال طرح شده، پاسخ می‌گوید: «این حربه یک تیغ دودم بود و ما توجهی به این مسأله نداشتیم، ما در آغاز مجلس سوم آن چنان از اسلام ناب محمدی یک بت ساختیم و لباس اسلام آمریکایی را بر تن تمام مخالفان خودمان پوشاندیم که در انتخابات مجلس چهارم عده‌ای دیگر همین لباس را بر تن ما پوشاندند. ما شدیم ملقب به طرفداری از اسلام آمریکایی و حالا منتقدان ما طرفدار اسلام ناب بودند. چرخ پوپولیسم گاهی ارابه‌ران را هم زیر می‌گیرد و ما به این مسأله بی‌توجه بودیم. پاشنۀ آشیل ما در مجلس سوم همین جا بود. ما نباید جریان میانه را از خودمان می‌راندیم چراکه حذف آن‌ها می‌توانست موجب رادیکالیزه شدن فضا شود.»

«حجت‌الاسلام محمدموسوی‌خوئینی‌ها»، از اعضای شاخص مجمع روحانیون مبارز است. وی جزو اولین اعضای شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز محسوب می‌شود. زندگی وی نقاط مبهم و سؤال برانگیز فراوانی دارد. فرزند سوم شهید مطهری تأکید دارد که گروهک فرقان متأثر از افکار کسانی چون آقای موسوی‌خوئینی‌ها بوده‌اند: «من معتقدم این‌ها بیش‌تر متأثر از افرادی چون موسوی‌خوئینی‌ها و دکتر پیمان بودند و همین طور از نهضت آزادی خارج از کشور و دکتر یزدی و قطب زاده و جزواتی که از طرف آن‌ها می‌آمد.»

بخشی از مبارزان انقلاب نیز عنوان می‌کنند که «شهید مطهری» معتقد بود منبرهای موسوی‌خوئینی‌ها گروه فرقان را پرورش داده است. حجت‌الاسلام جعفر شجونی، عضو جامعۀ روحانیت مبارز، هم در اظهاراتی صریح‌تر عنوان کرده شهید مطهری حتی گفته که خوئینی‌ها، مارکسیست شده است.»

«هاشم صباغیان» که یکی از اعضای نهضت آزادی است نیز در این زمینه می‌گوید: «یکی از ویژگی‌های بارز شهید مطهری این بود که پس از مطالعه و تحقیق دربارۀ مطلبی اگر به یقین می‌رسید، پافشاری و ایستادگی می‌کرد. یکی ز آن موارد، همین تحلیل‌های اگر نگوییم مارکسیستی، باید بگوییم چپ‌گرایانه و غیرتوحیدی از قرآن بود.»