علیه اشرافیت، همراه با مستضعفین

انقلاب اسلامی ایران، علاوه بر تغییر نظام سیاسی در کشور، رهاوردهایی در حوزه‌های گوناگون، از جمله در شکل‌دهی به فرهنگ عمومی و نخبگان جامعه داشته است. از جملۀ این فرهنگ‌سازی‌ها را می‌توان اصلاح بینش، نگرش و رفتار مسئولان جامعه در سبک زندگی دانست. تا پیش از انقلاب اسلامی، رسوبات فرهنگ ستم‌شاهی، که ده‌ها قرن بر بنیان‌های اجتماعی کشور مستولی شده بود، نوعی از اشرافیت و تجمل‌گرایی ساختاری را نهادینه ساخته بود. به‌گونه‌ای که تفاخر به مظاهر اشرافیت، از جمله کاخ‌نشینی، از محورهای عمدۀ اقدامات رژیم ستم‌شاهی در فعالیت‌های ترویجی-تبلیغی به‌شمار می‌آمد.

در مقابل، حضرت امام (ره) عوامل اصلی سقوط و انحطاط رژیم پهلوی را اشرافیت در مقابل توده‌های مستضعف داخلی و درعین‌حال سلطه‌پذیری در حوزۀ بین‌المللی می‌دانستند. به تعبیر حضرت روح‌الله، «خاصیت اعیانیت و اشرافیت به‌اصطلاح و رفاه این است که چون همیشه خوف این مطلب که نبادا از این مقام پایین بیایم و نبادا یک لطمه‌ای به اشرافیت من بخورد، این خوف، اسباب این می‌شد که نسبت‌به زیردست‌ها ظالم و نسبت‌به بالادست‌ها توسری‌خور باشد.»

یا در جایی دیگر امام (ره) می‌فرماید: «سرچشمۀ همۀ مصیبت‌هایی که ملت‌ها می‌کشند، این است که متصدیان امورشان از قشر مرفه و از اشراف و اعیان (به‌اصطلاح خودشان) از آن‌ها باشد.» حضرت امام (ره) اشرافی‌گری را ریشۀ ظلم بر مردم می‌دانند و بارها به مسئولان جمهوری اسلامی ایران توصیه کرده‌اند: «همۀ شما باید کوشش کنید. هرکس در هر وزارتخانه هست، باید کوشش کند که اجزای این وزارتخانه، افرادی که در آن وزارتخانه هستند، وضع روحی‌اش جوری باشد که با مردم بسازد. مردم باز احساس نکنند که در این وزارتخانه وقتی ما بخواهیم کارمان را به وزیر بدهیم، باید یک مدتی دم در بایستیم. این وضع اگر یک وقت خدای‌نخواسته دیدید دارد این‌طور می‌شود، بدانید که دارید رو به تباهی می‌روید. اگر بین مردم فرق می‌گذارید و یک ثروتمند و یک بقال سر محله برای شما فرق می‌کند، آن روز، روز حرکت به‌سمت تباهی است.»

در چارچوب نگاه آن عزیز سفرکرده، مستضعفان و پابرهنگان صاحبان اصلی نظام و انقلاب‌اند و همۀ هم‌وغم مسئولان باید در رسیدگی به این قشر باشد. ازاین‌رو مسئولان نظام نیز باید به‌تأسی از رفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ساده‌زیستی را الگوی زندگی فردی و اجتماعی خود قرار دهند و از نزدیک شدن به اشرافیت، تجمل‌گرایی و کاخ‌نشینی پرهیز کنند. «ملت عدالت می‌خواهد. اتاق بزرگ نمی‌خواهد. ملت وزارتخانه می‌خواهد؛ وزارتخانۀ اسلامی، نه آن وزارتخانۀ کاخ دادگستری، کاخ نخست‌وزیری، کاخ وزارتِ مالی، هی کاخ! کاخ مال ملت است. این تزئیناتی که الآن در این کاخ‌ها موجود است، علاوه بر اینکه بسیاری‌اش یا بعضی‌اش از محرمات است و حتماً باید دولت توجه کند به آن، دولتی که می‌گوید دولت اسلامی است و هستند، نباید تحت‌تأثیر واقع بشود و هرطوری سابق بوده، همان‌طوری که در زمان محمدرضاشاه خائن بوده است، حالا هم همان فرم باشد. پس شما چه‌کاره‌اید! تو که می‌گویی من مسلمان هستم، چه‌کاره هستی؟ ما یکی‌یکی باید بگوییم؟ دانه‌دانه باید بسپاریم؟ این‌ها باید اصلاح بشود و شماها من می‌دانم مسلمانید. من همۀ افراد این‌ها را بعضی‌شان را می‌شناسم، بعضی‌شان را هم معرفی کرده‌اند به من. این‌ها همه متعهدند، همه مسلمان‌اند، لکن ضعیف‌النفس‌اند. می‌ترسند که مبادا یک وقت میهمانی از اجانب بیاید در کاخ دادگستری یا در کاخ نخست‌وزیری و آنجا ببیند که یک [محیط] محقری است. باید حتماً به فرم غرب باشد؟»